De Havenfeesten van Volendam

Wist u dat? Over de Havenfeesten

Toeristen die naar de Dijk komen verwachten het vaak nog wel, maar tegenwoordig zie je bijna niemand meer in het Volendams lopen. Echter, elk jaar op de laatste zondag van juni komt daar verandering in en valt de Volendammer klederdracht alom te bewonderen aan de haven. Dan is het namelijk Volendammerdag. Deze dag wordt pas sinds 1985 als zodanig gevierd, nadat in 1983 met de zogenaamde Havenfeesten werd gevierd dat de Volendammer haven 200 jaar bestond.

Van oudsher wordt in Edam meer aandacht besteed aan het herdenken van de geschiedenis. In Volendam gebeurt dat veel minder en vroeger helemaal niet. In 1979 kwam hierin verandering met de manifestatie ‘Open Markerwaard is goud waard’. Tijdens deze manifestatie werden door tachtig vissersschepen en vijftienhonderd andere vaartuigen een protestdemonstratie gehouden tegen inpoldering van de Markerwaard. De inpoldering zou namelijk desastreuze gevolgen hebben voor de visserij, ook voor Volendam. De opkomst was ongekend.

Het volgende grote evenement waarvoor het hele dorp zou uitlopen waren de Havenfeesten in 1983. Het 200-jarig bestaan van de Volendammer haven werd groots gevierd. In 1782 wilde men de kleine, bestaande haven opknappen om de Volendammer vissers van een eigen echte haven te voorzien. Hiervoor was natuurlijk geld nodig. Edam moest daarom aan de Gewestelijke Overheid duidelijk maken dat Volendam een eigen dorp was met een eigen wapen en daarom recht had op subsidie ter verbetering van de haven. Sinds jaren hadden de Volendammer vissers geen veilige thuishaven meer gehad. Steeds verzochten ze de gemeente Edam om verbeteringen aan te brengen aan de Volendammer haven, maar de stad Edam verklaarde armlastig te zijn. En dus verzocht Edam op haar beurt in 1782 subsidie voor deze haven bij de Gewestelijke Overheid. Het Provinciebestuur stelde echter vast dat Volendam een buitenwijk was van de stad Edam. Het herstel van de haven was dus echt een taak van Edam. Het stadsbestuur van Edam antwoordde hierop met een lange brief, waarin de geschiedenis vanaf 1400 werd aangehaald. Voorbeelden werden gegeven van vergelijkbare situaties in andere steden en dorpen. Het kwam erop neer dat de gemeente zei dat Volendam een eigen dorp was met circa 700 inwoners. Het had een kerk, een predikant en een schoolmeester. Het had zelfs een eigen wapen en een kermis! Hoe dan ook, uiteindelijk is de haven in 1783 opgeknapt. Tweehonderd jaar later vierden de Volendammers dit heuglijke feit. Eerst ’s ochtends met z’n allen in het Volendams naar de hoogmis, de eerste zondag naar de Sint Vincentiuskerk, de tweede zondag in de Mariakerk.

Op donderdag konden de ouderen een lekker zooitje eten bij schoonmaakbedrijf Succes. Hier kon men genieten van de vis, maar ook van gezellige muzikale optredens. Op de dijk waren verschillende activiteiten, zoals palingroken en gezellig zitten met een drankje.

Aan gezelligheid geen gebrek! In 1983 stond tijdens de Havenfeesten voor de eerste keer een tent op het Slobbeland. In deze tent was het een drukte van belang en kon men gezellig zitten aan tafels, maar natuurlijk ook een dansje wagen!

Na het herdenken van het feit dat de haven 200 jaar bestond in 1983 werden vanaf 1985 vanuit het Volendams Museum de Volendammer Dagen georganiseerd als cultuurhistorisch evenement. Dit ging gepaard met muziek, vis roken en andere dingen die behoren tot de rijke Volendammer cultuur. Ook vandaag de dag nog vieren we Volendammerdag op de laatste zondag van juni. Het begint met de hoogmis en daarna allerlei optredens en activiteiten. Nog steeds gaan veel Volendammers er op deze dag op uit in hun mooiste Volendammer klederdracht.

Het schip, de Elisabeth Smit, ligt inmiddels scheef gezakt in Muiden. Achterstallig onderhoud en stormen maakten een eind aan dit charter schip, wat oorspronkelijk een houten mijnenveger was (gebouwd in 1944). 

Bronnen:

https://volendaminvogelvlucht.wordpress.com/boekfragmenten/1783-het-wapen-van-vdam/

http://www.stadskrant.net/nieuws/-volendam-550-jaar-afhankelijk-van-animo-ankerfiguren-volendam

Met dank aan Jan Zwarthoed (Kiek) voor de foto’s.