Rokersgracht 1

28-11-2022

In de herfst-editie van 2022 stond het allerlaatste deel van de Rokersgracht. We namen afscheid van de gracht, die geen gracht meer is. Maar hoe begon het eigenlijk? Dat was in de lente van 2021, we begonnen met een inleiding en een uitgebreid verhaal over Rokersgracht 1. 

Lees het artikel met daarin vele foto's hier terug:

Ro(o)kersgracht

Met dank aan: Aaf Beers-Schilder; Henri Beers; Vera Sier-Beers; Kees de Boer [Pet]; Antje de Boer-Tol; Stienek de Boer-Zwarthoed; Gaartje Bond-Kes; Nel Bont-Klouwer; Jaap Buijs; Dick Bond; Jan Guijt; Liesbeth en Evert Jonk; Corine Kes-Eeltink en Jan Kes; Ria Kes-Tol; Trijn Klouwer-Kroon; Evert Koning; Jaap Mooijer; Kees Mooijer; Ton Mooijer en Els Mak; Wim Mooijer; Alfred Schilder; Jan Schilder (Vik); Ineke Schilder-Tol; Pius Schilder; Aal Schuitemaker-Zwarthoed; Carlos Sterk; Hans Sterk en Mieke Sterk-Koopman; Fam. Theo Sterk; Ben Steur; Thoom Steur; Jan Tol; Thoom Veerman; Trudy en Kees Veerman; Theo Veerman (Blubber) en dochter Jacqueline en Cornell Tol; Cor Tol; Bep Tol-Vlak en Pater Dick Zwarthoed.

We beginnen in deze editie van het Bedakkertje met een inleiding op de Rokersgracht. We beginnen met de historie.

De Rokersgracht werd vroeger geschreven als ‘Rookersgracht’ en maakte deel uit van een nieuwe uitbreiding van Volendam op het zogenaamde Kerkeland. Zie het bericht over het vernoemen van straten in dat gebied.

Donkere wolken boven de Rokersgracht

In de jaren zestig van de vorige eeuw had de gemeente plannen om een verkeersader dwars door de oude kom te maken. Het plan was het Zuideinde door te trekken vanaf de afslag naar de Kathammerstraat en dan door de Rokersgracht recht op de Dwarsstraat af. Via een brug over de sloot naar de C.J. Conijnstraat en vervolgens door de Roerstraat, Kielstraat aansluiten op de Julianaweg.
Modelstraat

De Rokersgracht vroeger was een straat zoals je die nu graag zou willen hebben om er te wonen. Woningen, winkels, zoals de Gezonde Apotheek en op de hoek met het Burg. Kolfschotenplein het café van Willem van Jan Baap. En de straat herbergde een heuse slijterij van de Familie Beers met de prachtige naam Bacchus. Bovendien waren slager en groenteboer dichtbij én het openbaar vervoer. En niet te vergeten het oudste echte monument in het dorp: het Stolphoevekerkje.

Je kon aan de deur bij de familie Tol [Sikkes] klompen kopen en nog veel meer. Je kon bij de Familie Kroon [Kootjes Jan] peterolie kopen. Een kan petroleum (5 liter) kostte 72 cent weet dochter Trijn Klouwer-Kroon zich te herinneren.
Er waren visverwerkende bedrijven in de straat van de Firma Tuijp [Jan van Japie] en van de Firma Sterk. De Rokersgracht was via de Bokkingstraat een belangrijke toegang naar de rokerijenbuurt. De rokerijen zorgden voor werk én dus voor inkomsten voor de gezinnen. Ze zorgden ook dat de rooklucht in de was terecht kwam. De ramen konden niet altijd open.

Er woonden in de Rokersgracht gezinnen met veel, heel veel kinderen, maar er waren ook huishoudens met weinig of geen kinderen. Ik telde op een adres een gezin, familie Bond, van wie de kinderen samen weer 91 kinderen kregen. In de straat woonden ook veel broers en zussen van elkaar. De straat leverde de nodige priesterzonen en de Rokersgracht was de geboortegrond van goede voetballers, zoals de legendarisch Dick Tol [de Knoest] en Jack en Jan Jonk [Bol]. Pater Piet Tuijp [Kopere] was meer dan 40 jaar werkzaam in het voormalige Nieuw-Guinea. Hij was ook een goede voetballer. Informatie van zijn orde (Augustijnen) wees uit dat Piet kinderen op school de kunst van het voetballen heeft aangeleerd.

Je leefde op straat. Je leerde, zoals overal in Volendam, voetballen op straat. Er werd, geknikkerd, gehoepeld en de meisjes waren aan het touwtje springen. Was je wat ouder, dan was er voor de grote jongens vertier op de ULO-zolder. Toch was het niet alleen voetballen. In een van de volgende edities gaan we kennis maken met de Familie Tol [van Gerie]. Het waren beste turners, zoals op onderstaande foto Arie Tol laat zien. Arie kon er wat van, in meerdere opzichten zelfs.

Waarom Rokersgracht en Ventersgracht en geen Rokersstraat en Ventersstraat
De foto hieronder is uit de periode 1923-1924. Het gaat om het eerste voetbalveld, zie pijl. Het gebied dat we nu de Rokersgracht noemen is nog maagdelijk en nagenoeg ongebouwd. De rokerijen van Sterk en Tuijp (Jan van Japie) zijn er al. Ze lagen eigenlijk aan het water.

De Spoorsloot liep langs het erf van Sterk (nu Zeestraat), liep voorlangs bij de woningen aan de Ventersgracht tot aan de Havenstraat. Het water liep in nog vroegere tijd linksaf naar het Dril. Rechts ging het water naar de Stolphoevekerk in de richting van de Rokersgracht. Dat water stond weer in verbinding met de Spoorsloot.

 

Bij de Spoorsloot was een smal bruggetje aangelegd bij de drooglegging van de Rokersgracht, naar de visverwerkende bedrijven van o.a. Jan Tuijp (Jan van Japie) en de Firma Sterk. Dat bruggetje is op de volgende foto bij Rokersgracht 4 en 6. Goed te zien. U begrijpt nu waarom de Ventersgracht en de Rokersgracht in hun naam ‘gracht’ hebben.

Rokersgracht en Bokkingstraat

De Rokersgracht heeft aftakkingen/kruisingen naar de Ventersgracht, Haringstraat, Spieringstraat en Burg. Kolfschotenplein. De aftakking naar de Bokkingstraat bestaat niet meer sinds het saneren van de rokerijen en de bouw van winkelcentrum Havenhof. De Bokkingstraat liep vanaf de Julianaweg naar de Rokersgracht met afslagen naar de Dirkslandstraat en Industriestraat. Op de volgende foto’s is dat goed te zien.

Hierna de Bokkingstraat in wording. De eerste loods van Nieuw Leven staat er al. Van de vier panden er tegenover is de bioscoop met een dak van zeildoek de meest linkse. Daarnaast staan de kolenloodsen van Jan Zwarthoed (Blok), Kees Sier (Vais) en Kees Kwakman (Schemeravond). De contouren van de bouw van de Amvo met parkeerplaats zijn al duidelijk zichtbaar. Deze foto dateert van ongeveer 1950.

De bouw van winkelcentrum Havenhof en ook de herinrichting van het Europaplein hebben de aftakking van de Rokersgracht naar de Bokkingstraat ingrijpend veranderd. Het maakte deel uit van de sanering van de rokerijen in de jaren 1982- 1983. Hoe zag het begin van de Bokkingstraat eruit vanaf de Rokersgracht? We hebben daarvan de volgende mooie foto tussen Rokersgracht 6 (Firma Sterk) en Rokersgracht 8 (Firma Sterk). Met dank aan Kees de Boer (Pet).

Rokersgracht 1

Rokersgracht/Spieringstraat.
De voordeur van de Familie Beers met etalage aan de Spieringstraat. Geloof maar dat het toen koud was. En toch moest er gevent worden langs de deuren. De handkar staat al klaar bij Neel van Hein Piet. Duwen door de sneeuw heen. Op de hoek Rokersgracht/ Spieringstraat woont nu Aaf Beers-Schilder (Aaf van Madoet). Ze woont op het adres waar haar schoonouders hebben gewoond en haar man Kees Beers is geboren. Cor Beers en Trijn Portanger kwamen in 1939 naar Volendam en vestigden zich op wat nu Rokersgracht 1 wordt genoemd.

Vóór de Familie Beers was hier het timmerbedrijf van Groot gevestigd. De Familie Kees Groot woonde wat toen nog Spieringstraat 10 heette. Toch was er in die tijd al een pand genummerd Rokersgracht 1 (Wijk 8 no 334). Je kunt dat ook afleiden uit het feit dat op Rokersgracht 3 – eerste huis linkerzijde (zijde Aalstraat) - de Familie Kes-Schokker woonde. Vera Beers weet te vertellen dat haar nicht Aal Veerman [de Koe] (*04121920/†27021996), gehuwd met Jaap Mooyer [Bup] (*20061918/†16031986), op de Rokersgracht 1 heeft gewoond. Zoon Wim Mooijer (Bup) vertelt dat hij en zijn broer Thoom (†) op de Rokersgracht zijn geboren. Ook twee oudere zusjes zijn daar geboren. Een zusje Maria (*14101943†) en Maartje (*11111944/†24071974) gehuwd met Karel Vink. Het gezin verhuisde in 1949 naar de Julianaweg tegenover de Maria Gorettischool. Wim herinnert zich dat het ging om een klein huisje.

Cor Beers (*25001983/†04021983) was afkomstig van de Westbeemster. Zijn ouders hadden een boerderij aan de Jisperweg. Hij trouwde in Purmerend met Trijn Portanger (*05011901/†14051992). Zij was een van de dochters van Jan Pooyer [Jan van de Knar] en Jannetje Steur.

Knarren

Andere familieleden van Trijn waren: Grietje van de Knar gehuwd met Thoom Veerman [de Koe], Nellie van de Knar, getrouwd met Siem Tol (de schilder), Maartje van de Knar, getrouwd met Willem Jonk (Willem van Stoop), Annie, geëmigreerd naar Argentinië. Haar broers waren Jan (Jannie Portanger) en Sijmen van de Knar, die in België woonde en getrouwd was met een Aafie Kok, een zuster van kastelein Jan Kok. Zij zijn net na de oorlog geëmigreerd naar Nieuw-Zeeland.

Trijn liep ‘in burger’ en werkte als dienstbode in Purmerend. Waarschijnlijk is in Purmerend de kennismaking begonnen. Cor Beers en Trijn dreven een slijterij in de Zuidersteeg in Purmerend. De oudste zoon Jan is in Purmerend geboren. Cor Beers en Trijn kregen 4 kinderen.

1. Jan (*Amsterdam 13111931/†23122010) was gehuwd met buurmeisje Aal de Boer {VD10} (*10071937/†21032020). Ze woonden in de Ansjovisstraat 3. Dat pand was een opslagloods van Cor Beers en is later tot woning omgebouwd. Ze kregen 2 zonen: Kees en Martin.

2. Tiny (*20041936) was gehuwd met Arie Buikman (*07091934/†17102006). Zij woonden aan het Volendammerpad in Edam tot Arie in Scherpenzeel een goeie baan kreeg aangeboden. Ze kregen 3 dochters. Dochter Jolanda kreeg in Nederland kennis aan een Amerikaanse militair in Nederland gelegerd. Ze woont in Amerika. Dochters Vera en Corina wonen in Scherpenzeel.

3. Vera Beers (*04111937) is gehuwd geweest met Luciano Zanoni. Ze kregen 2 kinderen, Roberto en Astrid, geboren in Pastrengo (Italië omgeving Gardameer). Beiden wonen in Volendam. Vera is inmiddels al 33 jaar samen met Kees Sier (Ablies). Vera had Luciano ontmoet tijdens een vakantie met vriendinnen in Italië. Na een tijdje kwam hij onverwachts naar Volendam. En zo is het gekomen...

Vera heet eigenlijk Vrouwtje Beers, vernoemd naar de moeder van haar vader Cor Beers. Moeder Trijn vond het maar niks dat zij in Volendam Vrouw Beers werd genoemd. De naam werd veranderd in Vera Beers.

4. Kees Beers (*24041942/05061992) was gehuwd Aaf Schilder [Aaf van Madoet] (*11031943). Uit dit huwelijk zijn 2 zonen geboren: Henry en Marco. Zij wonen in Volendam en zijn op de Rokersgracht geboren.

Heeft Kees Beers zijn dood voorvoeld?

Kees Beers is plotseling overleden op de leeftijd van 50 jaar. De dag voor zijn overlijden gaf Aaf haar man Kees een lift naar zijn werk in Hotel Spaander en hij lachte. “Waarom lach jij nou?” vroeg Aaf, waarop Kees antwoordde: “Morgen kunnen jullie allemaal lachen!” Kees Beers overleed de volgende dag! Cor Beers wasondernemend. Dat werd hem niet altijd in dank afgenomen door zijn familie. Toen hij een heuse Harley-Davidson-motor had aangeschaft vonden zijn ongetrouwde omes dat maar niks. Ze onterfden neef Cor voor deze verkwisting. Trijn Beers-Portanger was misschien nog wel meer ondernemend dan haar man Cor Beers. Ze had de opleiding tot vroedvrouw gevolgd. Ze hielp dan ook bij bevallingen. Trijn en Cor dreven samen een slijterij aan de Zuidersteeg in Purmerend. Toen ze naar Volendam kwamen in 1939 begon Trijn een winkeltje in manufacturen (Textiel, breiwol, garen, knopen, huishoudtextiel, ondergoed, pyjama’s, etc.). Het was een winkel van de zogenaamde coöperatie. Zij werkte samen met de soortgelijke winkel van Thames Sul. Volendammer vrouwen droegen in die tijd geen pyjamapak. Ze droegen alleen pyjamajasjes en hun witte onderrok als ze naar bed gingen. Trijn maakte de pyjamajasjes zelf. De kinderen naaiden de knopen eraan.

Kleine Feestzaal en lepeldrager

Trijn en Cor begonnen later naast hun woning ‘de Kleine Feestzaal’, zoals op bovenstaande foto is te zien. De bruiloften waren volledig verzorgd. Het was ook mogelijk om zelf ‘eten’ in te brengen. De grote pan met soep werd altijd ingebracht. Naast de twee mannen die de grote pan met soep sjouwden, liep ook de ‘lepeldrager’ mee. Ook hij kreeg dan voor bewezen diensten samen met de pansjouwers een paar borrels aangeboden. Makkelijker kon je het niet verdienen.

Op de foto hieronder ontbreekt Jan Beers. In het midden staat een Duitse jongen. Volgens Vera heette hij Herbert of Herribert. Jan Beers reed over de afsluitdijk toen hij deze jongen zag staan. Hij was aan het wandelen en moest richting Volendam. ”Stap maar in”, zei Jan en leverde hem af bij zijn moeder. Hij logeerde er ook een tijdje. Moeder Trijn stuurde hem weg toen de Duitse gast het plan opvatte om alleen naar Marken te zwemmen. Toen kon het wel! Fertig!

Einde.

Door Cees de Wit